Jenož w krizy hodźi so něšto změnić
Hdyž za něšto tydźenjow w Njebjelčicach noweho wjesnjanostu wola, je Tomaš Čornak po 32 lětach zastojnstwo wotedał. Wotežki w komunalnym skutkowanju pak přiwšěm njewotpołoži. Tuchwilu ma so wón rozestajeć z informacijemi w interneće wo skutkowanju wjesnjanosty a gmejnskeje rady za komunu. Milenka Rječcyna je so z něhdy najmłódšim a dźensa z jednym z najnazhonićišich komunalnych politikarjow w Serbach rozmołwjała....
Sće měł stajnje wizije za swoju gmejnu. Su so tute w běhu lět změnili?
T. Čornak: Na kóncu dyrbi kóžda gmejna swoju wuwićowu wiziju měć. My smy našu zwoprawdźili. Wizije pak móža so změnić, wosebje, hdyž dóstawaš po času dobru radu a ručež dochadźeja kritiske mysle wobydlerjow. Naša wizija je była na přikład twarić w Njebjelčicach serbsku wjes. Torož wšak mamy, kotraž na to pokazuje. Z tym smy chcyli turistow přiwabić. Smy pak nazhonili, zo njemóže jedna gmejna sama za sebje to zdokonjeć, ale zo trjebamy za to cyły region. Tuž smy w Njebjelčicach před 22 lětami załožili Krabatowe towarstwo, kotrehož předsyda sym štyri lěta był. Najwažniša infrastruktura kóždeje gmejny pak su jeje wobydlerjo. Při wuwiću strukturow su pomhali konferency přichoda a dźěłarnički, z kotrychž su nastali plany wuwića wsow.
Sće jónu rjekł, zo chceće być druhim gmejnam po boku. Kotry je Waš plan?
T. Čornak: Sym hižo nětko měsačnje po puću a činju to rady. Smy w Njebjelčicach měli mnohe lěta dobrych poradźowarjow, nětko ja druhim pomham a radźu. Jedyn wot druheho wuknje, štož mam za dobru motiwaciju. Tak smy mnohich do našeje gmejny wabili a jich za naše struktury, ale tež za Serbstwo a cyły naš Krabatowy region zdobyli. 15 lět hižo mamy kooperaciju z gymnazijom w Biskopicach. Šulerjo zaběraja so pola nas z wuwićom wjesneje gmejny, kotraž ma tež generaciji wnučkow dobre wuměnja skićeć. Tuta tema namaka so tež we wučbnym planje a we wučbnicach geografije.
Što je so stało z wulkimi předewzaćemi, kotrež su byli po přewróće wšudźe žadne, ale nic přeco witane?
T. Čornak: Smy zbožowni, zo njebuchu wšitke wulke inwesticije zwoprawdźene, kaž biopłunowa připrawa abo pěskowa jama. Tehdy pak běchu inwesticije trěbne z nimi zwjazanych dźěłowych městnow dla. Mjeztym mamy w gmejnje wjele nowych předewzaćow a rjemjeslnikow. Z toho rezultuja dosć dobre dochody z přemysłowych dawkow, hačrunjež najwjetši dźěl z nich zakonskich rjadownjow dla w gmejnje njewostawa. Statistiku wo bjezdźěłnych w gmejnje nimamy, wosobinsce tež nikoho bjez dźěła njeznaju. Njebjelčicy skića skerje dźěło pytacym z druhich gmejnow a z Kamjenca swobodne dźěłowe městna.
Hospodarstwo hraje dźeń a wjetšu rólu. Kak sće to zmištrowali?
T. Čornak: Smy nazhonili, zo mamy nadawk młodym pomhać, na přikład při załoženju start-up-předewzaćow. Smy wuwili tři přemysłowe přestrjenje w Miłoćicach, Pěskecach a Njebjelčicach. Dokelž zamóžemy tež hišće njewobtwarjene ležownosće poskićić, maja naše předewzaća móžnosć so powjetšić. Je móžno, zo budźe w gmejnje bórze štwórta tajka přemysłowa přestrjeń a to znowa w Miłoćicach. Wosebite na tym je, zo wužiwamy datu infrastrukturu a zo njetrjeba nichtó na zelenej łuce twarić. Z widom na perspektiwu samozastaranja našich wsow smy kupili lěsy, łuki a pola. Wobsydstwo je za gmejnu wažne, zo móže wona struktury tworić.
Njezadźiwa tuž, zo chce so wjele ludźi zasydlić w Njebjelčanskej gmejnje, dokelž skića dobre wuměnjenja za žiwjenje. Na druhim boku pak pokazuja informacije tak mjenowaneje rešeršoweje skupiny Schadowitz w interneće wěstu njespokojnosć wobydlerjow. Kak to hódnoćiće?
T. Čornak: Pola nas w gmejnje móže kóždy kritiske prašenja stajeć a so prašacy dóstanje na to tež wotmołwu. Tuž sym jara zadźiwany, zo so w interneće anonymnje informacije wozjewjeja. Wotpowědne internetne strony su we wukraju registrowane, štož wuslědźenje awtorow wobćežuje. Zo so tući kritikarjo za tym schowaja, to mam w času, w kotrymž by zhromadnosć trjeba była, za njerozumne. Mam pak za normalne, zo njejsu přeco wšitcy ludźo spokojom z rozsudami, kotrež buchu tworjene. Tola wšitko zdokonjane do prašenja stajić je zlě. Mamy jara wjele ludźi, kotřiž tute postupowanje wotpokazuja. Njejsu tež na informacije w interneće z přihłosowanjom reagowali, ale nawopak. Gmejna a tež naše towarstwa so wot tajkeho počinanja distancuja. Tajke aktiwity njetyja ani wjesnej zhromadnosći ani wuwiću našeje gmejny. Mamy wšak jara dobru zjawnu lobby. Tajke postupowanje traši našich wobydlerjow, woni su njewěsći. Sam widźu to jako proces a sym dźakowny, zo buchu prašenja stajene, byrnjež tež anonymne byli. Mjeztym komunalnoprawniski dohlad wšitke naspomnjene wobzamknjenja a postupowanja pruwuje. Runja tomu zaběra so nutřkowne ministerstwo Sakskeje z problematiku. Naši wobydlerjo budu bórze wuslědki přepytowanjow dóstać. Potom wěmy, što na tym je, a njewěstosć so nadźijomnje pozhubi.
Ludźo, kiž su sej wozjewjenja rešeršoweje skupiny wobhladali, pak twjerdźa, zo su něhdźe 80 procentow tam wozjewjenych faktow wěrne. Je to móžno?
T. Čornak: To su łžě. Móžemy wšitko dopokazać. A na to sym jara hordy. Gmejnski parlament je rozumnje rozsudy tworił a je podpěrował. Wjesnjanosta wšak swoje ideje ma, rozsudźić ma pak gmejnska rada. Pruwowanje informacijow w interneće bjerje nam wjele časa za spjelnjenje druhich nadawkow. Sym dźakowny, zo so wšo pruwuje, zo njebychu so hišće na lěta blady šěrili. Zdobom móžu swojemu naslědnikej dobry zakład za dalše dźěło přepodać.
Kotre su měnjenja wobydlerjow wo tutych informacijach w interneće?
T. Čornak: Paralelnje k našim rešeršam su wjacori wobydlerjo podawki policiji zdźělili, kotraž ma dobre zwiski k ministerstwu za nutřkowne a ke krajnoradnemu zarjadej. Zwěsćenje zawinowarjow je wažne, zo njebychu so dalše lěta wopačnosće šěrili. Z tym je naše postupowanje motiwacija za druhe gmejny, kotrež maja so z podobnymi difamowanjemi rozestajeć. Tež zakoń přećiwo kriminaliće z hidy škitej komunalnych politikarjow polěkuje. Hajimy kontakt z městom Połčnica, w kotrymž je měšćanostka tohorunja z nadběhami tajkeho razu konfrontowana. Naš nadawk je druhim gmejnam w zhromadnym dźěle za ciwilnu kuražu móžnosće pokazać so škitać.
Što je Wam wažne hišće rjec?
T. Čornak: Tež w ćežkich časach je stajnje perspektiwa. Dobu towaršnostnych, to rěka politiskich, hospodarskich a kulturnych změnow, kotraž nas nětko wočakuje, wowliwowaca zdobom žiwjenje kóždeho jednotliweho čłowjeka, mamy brać jako wužadanje. Jenož w krizy hodźi so něšto změnić. Trjebamy ludźi, kotřiž doprědka mysla a kotřiž pytaja sej pomoc pola tych, kotřiž hižo w zamołwitosći njesteja, ale kotřiž maja nazhonjenja. W přichodnym času budźe wosebje na wsach trěbne a móžno wuwić zaso wěstu zhromadnosć a solidaritu. To je so poslednje lěta z propagowanjom indiwidualnosće zhubiło. Widźu, zo hodźi so w komunach dobra struktura natwarić w tym, zo so nam wuwědomi, zo jedyn druheho trjeba. Wutrobny dźak!
artikl ze serbskich nowinow 04.05.2022 MR
